Hệ thống quản lý chất lượng – Sự “tiến hóa theo thời gian”, đâu là sự lựa chọn phù hợp?

Chắc có lẽ, khi nhắc đến định nghĩa “chất lượng” hay “ISO 9001” thì ai cũng đã từng nghe qua. Nhưng để hiểu quá trình phát triển của hệ thống quản lý chất lượng, thì không phải ai cũng hình dung rõ ràng. Với bài viết này, CEFT xin giới thiệu đến các bạn một góc nhìn về sự “tiến hóa” của hệ thống quản lý chất lượng.

1. Sơ khởi: đó là các hoạt động kiểm tra chất lượng (QI - Quality Inspection): Thuật ngữ này có thể hơi xa lạ với các bạn, nhưng thực ra có thể các bạn đang thực hiện hàng ngày. Thực ra, cũng chẳng có gì to tát, QI chính là việc bạn kiểm tra, đo lường,... xem sản phẩm của bạn ra có phù hợp (conformity) với tiêu chuẩn (Spec) hay không mà thôi. (ISO 2859). Công việc này mang tính chất chỉ là: Phát hiện lỗi cho sản phẩm đầu ra (Detection Output). Hỏng thì bỏ hoặc tái chế lại thôi (kiểu gạo đã nấu thành cơm). QI giống như bạn cảnh sát giao thông đi giải quyết các vụ tai nạn.

2. Sau này, phát triển hơn tí, đó là hoạt động kiểm soát chất lượng (QC – Quality Control): Cái này hỏi 10 bạn thì chắc hết 9 bạn biết. Thực ra thì, QC chính là việc QI nhưng thay vì kiểm tra đầu cuối, thì giờ mình kiểm tra/kiểm soát cả đầu vào (Material), kiểm tra cả con người thực hiện (Man), Phương pháp (Method), Thiết bị (Machine),... Để giảm thiểu, ngăn ngừa việc tạo ra sản phẩm lỗi. Vì vậy, các bạn hay thấy QC là vị trí thường gặp ở nhà máy: QC nguyên phụ liệu, QC online, ...Dù gì thì QC vẫn chỉ là kiểm soát và phát hiện (control và detection) nhiều hơn, rộng hơn, chứ chưa kiểm soát “sâu hơn”, nên vẫn phải đi giải quyết chuyện đã rồi (sản phẩm, bán thành phẩm đã lỗi). QC giống như Cảnh sát giao thông đi bắt các hành vi có thể gây tai nạn: xi nhanh, lấn lane, vượt đèn đỏ,...)

3. Vì vậy, vị trí đảm bảo chất lượng (QA – Quality Assurance) mới ra đời. Đây đúng nghĩa là công việc ngăn ngừa (Preventation). Bạn QA sẽ phải ngồi lại, đánh giá “rủi ro” để đưa ra các quy định, yêu cầu mà sản xuất, kho hay các bộ phận khác phải tuân thủ, nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm. Nhằm mục đích ngăn chặn các lỗi, sự cố có thể xảy ra, nhằm giảm thiệt hại tối đa cho doanh nghiệp. QA giống như những CSGT đi khảo sát lắp đặt đèn giao thông, chỗ nào có rủi ro tai nạn thì phải lắp đặt đèn, biển báo).

4. Nhưng vấn đề đặt ra là, Anh A thì nghĩ là ngăn ngừa ở vị trí A sẽ phù hợp, Anh B thì nghĩ là ở vị trí B sẽ phù hợp. Vậy ai đúng, ai sai? Vì vậy, những hành động ngăn ngừa ở trên được hệ thống hóa, chuẩn hóa, ‘quốc tế hóa” mà nhiều bên có thể dùng và khi áp dụng thì cơ chế kiểm soát sẽ tương đương nhau thì trở thành một: hệ thống quản lý chất lượng (QMS – Quality Management System). ISO 9001 là một QMS mà các bạn hay gặp nhất, ngoài ra còn có 13485, CFR820,.... QMS giống như Luật An toàn giao thông của VN vậy, ai đúng, ai sai, mở luật ra xem, khỏi cãi.

5. Nhưng, xã hội phát triển, nhu cầu của khách hàng không chỉ dừng lại ở sản phẩm, mà là các dịch vụ đi kèm như giao hàng, và mọi nhu cầu khác của khách hàng. Vì vậy, hệ thống quản lý chất lượng cần phải tiếp cần một các tổng quát hơn, toàn diện hơn (TQM - Total Quality Management). Việc áp dụng TQM yêu cầu nguồn lực cao hơn, chất lượng nguồn lực cũng phải cao hơn. TQM áp dụng phương án tiếp cận một cách “dài hạn” nhờ vào việc “thỏa mãn nhu cầu khách hàng”. Cái này nếu so với giao thông việt nam thì nó giống cái gì nhỉ? Chắc nhờ các bạn hỗ trợ suy nghĩ giúp. Cái gì mà Cao cấp hơn luật, mà làm thỏa mãn người dân, để sau này giao thông phát triển “văn minh” hơn nhỉ? Vậy, một vấn đề đặt ra? Doanh nghiệp của mình nên áp dụng tới đâu? Thực ra, một số doanh nghiệp họ chỉ cần có QC, sản phẩm vẫn tốt, bán chạy, một số thì chỉ cần có QA, chẳng cần ISO gì cả, vẫn chạy phà phà, còn một số thì lại áp dụng tới cả TQM, liệu có dư thừa chăng?

CEFT không thể trả lời câu hỏi này giúp bạn được, mà phải dựa vào nguồn lực đầu vào, mong muốn đầu ra,... của doanh nghiệp bạn thì mới xác định mình cần xây dựng “cái gì” được.

Như vậy, nội dung ở trên, mình đã tiếp cận theo hướng bình dân nhất, để hầu hết các bạn, bao gồm cả sinh viên, hiểu rõ hơn sự tiến hóa của hệ thống chất lượng. Và một phần giúp trả các bạn trả lời được câu hỏi, doanh nghiệp mình nên áp dụng cái gì.